Λύνεται το πρόβλημα των ενοικίων; Μια πρόταση 5 σημείων του think tank «The Catalyst»

Το οικιστικό είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά στην Ελλάδα. Το πρόβλημα αυτό είναι πολυεπίπεδο, αφορά των αριθμό των διαθέσιμων κατοικιών, την ποιότητα των κατασκευών, τα ενεργειακά τους χαρακτηριστικά, τον τρόπο που έχουν αναπτυχθεί οι αστικές περιοχές και το πράσινο, την ευαλωτότητα στην κλιματική κρίση. . Σε αυτή την πρόταση πολιτικής του το «The Catalyst», επικεντρώνεται στο κόστος ενοικίασης που επιβαρύνει σε υπερβολικό βαθμό τα νοικοκυριά.

Το Πρόβλημα
Αντιμετωπίζοντας το συγκεκριμένο πρόβλημα ως συνέπεια μιας έντονης ανισορροπίας ανάμεσα στην προσφορά και την ζήτησης κατοικιών επιχειρούμε να συνθέσουμε μια πρόταση πολιτικής που θα το αντιμετωπίζει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα καθώς -είναι σε κάθε περίπτωση σαφές- ότι η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί επί μακρόν να συνεχιστεί.

Το μέσο μηνιαίο ενοίκιο στην Αττική ανέρχεται στα 684 ευρώ καθιστώντας την στέγη σχεδόν απαγορευτική για ένα κομμάτι του πληθυσμού, ποσό υπερβολικό και αναντίστοιχο στις αμοιβές (ανάμεσα στα χρόνια 2011-2020 , τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 11,04% και οι αμοιβές μειώθηκαν κατά 20,1%) και την ποιότητα των προσφερόμενων κατοικιών. Το 38,7% των φτωχών νοικοκυριών βρίσκεται σε αδυναμία να έχει ικανοποιητική θέρμανση και δροσιά στο σπίτι του, όπως και το 14,1% των μη φτωχών νοικοκυριών , ενώ το 42,2% των φτωχών νοικοκυριών διαβιεί σε κατοικίες με στενότητα χώρου, όπως και το 24,7% των μη φτωχών νοικοκυριών.

Τα αίτια

Η πρώτη είναι μια μεγάλη υποχώρηση των νέων κατασκευών, από μια περίοδο σταθερότητας τα έτη 1990-2007, μέσα στην κρίση η κατασκευή νέων κατοικιών γνώρισε καθίζηση

Η δεύτερη αιτία είναι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις στην πραγματικότητα «αφαιρούν» ένα σημαντικό αριθμό διαμερισμάτων από την αγορά των μακροχρόνιων κατοικιών, ιδίως σε σημαντικά αστικά κέντρα και τουριστικές περιοχές. Μόνο στον δήμο Αθηναίων στην πλατφόρμα AirBnb (στοιχεία Δεκεμβρίου 2023, πηγή insideairbnb.com) εμφανίζονται εγγεγραμμένα 11.652 διαμερίσματα ή ολόκληρα σπίτια ενώ άλλα 3880 είναι στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης

Τρίτη αιτία είναι οι Golden Visa με τουλάχιστον 12.500 οικίες/ διαμερίσματα (με τον μεγαλύτερο αριθμό αυτών να βρίσκεται στην Αττική) την τελευταία πενταετία έχουν πωληθεί σε εκτός ΕΕ πολίτες και στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν προσφέρονται για μακροχρόνια μίσθωση

Μια πρόταση Λύσης 5 σημείων

1. Προτείνουμε ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, εκκινώντας από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Στο πλαίσιο αυτό, ακολουθώντας παραδείγματα όπως αυτό της Νέας Υόρκης, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις θα λειτουργούν μόνο σε ήδη κατοικημένες οικίες/διαμερίσματα όπου θα εκχωρείται χώρος του σπιτιού (δωμάτιο/δωμάτια).
2. Κατάργηση «Σύμβασης χρονομεριστικής μίσθωσης τουλάχιστον πενταετούς διάρκειας» στις Golden visa. Υποχρέωση διαμονής 100 ημερών των χρόνο του κατόχου της  ή μακροχρόνιας ενοικίαση ακινήτου σε ιδιώτη.
3. Μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 15% για τις κατοικίες που ενοικιάζονται μακροχρόνια. ο ΕΝΦΙΑ θα αυξάνεται κατά 15% για ακίνητα (κατοικίες) στο ίδιο ΑΦΜ, μη παραθεριστικού χαρακτήρα, στην ίδια γεωγραφική περιοχή που θα παραμένουν κενά. Στην πραγματικότητα δημιουργούμε ένα κίνητρο για ενοικίαση και αντίστοιχα ένα αντικίνητρο για την μη ενοικίαση του ακινήτου.
4. Καθιέρωση αξιολογούμενης εξ αποστάσεως εργασίας στον Δημόσιο τομέα. Οι υπάλληλοι που θα επιλέξουν να εργάζονται εξ αποστάσεως λαμβάνουν αύξηση 5% στο σύνολο των αποδοχών τους, έχοντας παράλληλα την υποχρέωση να μετακινηθούν εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης για μια 5ετία. Σε περίπτωση που ιδιοκατοικούσαν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη έχουν παράλληλα την υποχρέωση ενοικίασης του ακινήτου τους για το ίδιο χρονικό διάστημα.
5. Φέρνουμε τον παλιό θεσμό της αντιπαροχής στο σήμερα. Σε μεμονωμένα οικόπεδα αλλά και σε μεγαλύτερες εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο. Σε μεγαλύτερες εκτάσεις το Δημόσιο αναλαμβάνει την υποχρέωση της δημιουργίας των απαραίτητων υποδομών. Το σύστημα λειτουργεί με τα εξής χαρακτηριστικά:

 -Παραχώρηση από το Δημόσιο της γης

-Όταν πρόκειται για ευρύτερη έκταση, αύξηση του συντελεστή δόμησης με δόμηση καθ΄ ύψος

-Υποχρέωση του εργολάβου για εκχώρηση στο Δημόσιο συγκεκριμένου ποσοστού του κτιρίου

-Ενοικίαση με χαμηλό ενοίκιο των κατοικιών από το Δημόσιο